Το
μετατραυματικό στρες είναι ένα σύνδρομο το οποίο εμφανίζεται μέσω της ανάμνησης ενός τραυματικού γεγονότος, το οποίο το άτομο το έζησε ή του οποίου ήταν αυτόπτης μάρτυρας. Πρόκειται για ένα σύνδρομο που πρωτοεμφανίστηκε στη βιβλιογραφία από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, γνωστό ως «Da Costa' s Syndrome», αλλά και από τους επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος.
Οι πρώτες έρευνες σχετικά με το σύνδρομο ξεκίνησαν μετά τον Πόλεμο του Βιετνάμ, όπου διαπιστώθηκε με έρευνα ότι το 30% των στρατιωτών που επέστρεψε στην πατρίδα του μετά τον πόλεμο, αντιμετώπιζε συμπτώματα του συνδρόμου. Παράλληλα αποτελέσματα έχουν παρουσιαστεί στους βετεράνους μεταγενέστερων πολέμων, όπως του Περσικού Κόλπου κ.ά.
Το σύνδρομο του
μετατραυματικού στρες ή μετατραυματικής αγχώδους διαταραχής μπορεί να εμφανιστεί και σε άτομα που έχουν καταφέρει να επιβιώσουν έπειτα από ένα οδυνηρό γεγονός, όπως ένα αυτοκινητικό δυστύχημα, μια επίθεση, αεροπορικό δυστύχημα, σεισμό ή ακόμα και από μια αρρώστια, όπως καρκίνος, καρδιακά νοσήματα (όπως έμφραγμα), αλλά και εγκεφαλικό επεισόδιο. Ατομα που έχουν υπάρξει μάρτυρες σε ένα οδυνηρό γεγονός, επίσης θεωρούνται ευπαθείς (παιδιά που έχει τύχει να δουν το θάνατο ή τη δολοφονία ενός ανθρώπου, ενήλικες που έχουν βοηθήσει τραυματίες σε κάποιο δυστύχημα ή καταστροφή).
Σύμφωνα με έρευνες, δεν είναι πάντα απαραίτητο κάποιο άτομο που έχει βιώσει ή έχει υπάρξει μάρτυρας ενός οδυνηρού γεγονότος να εμφανίσει συμπτώματα του συνδρόμου.
Συγκριτικά δεδομένα μεταξύ των δύο φύλων παρουσιάζουν τις γυναίκες με διπλάσιο ποσοστό εμφάνισης συμπτωμάτων από αυτό των ανδρών.
Εμφάνιση συμπτωμάτων
Τα πρώτα σημάδια του μετατραυματικού στρες παρουσιάζονται γύρω στους τρεις με έξι μήνες μετά το οδυνηρό γεγονός ή την εμπειρία που είχε το άτομο. Υπάρχουν παρ' όλα αυτά και περιπτώσεις που τα σημάδια του μετατραυματικού στρες έχουν χαραχτεί βαθιά και μπορεί να εμφανιστούν αιφνιδίως ύστερα από χρόνια.
Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι:
Θλίψη στις επετείους του γεγονότος που είχε συμβεί.
Προσπάθεια αποφυγής κάθε είδους σκέψης, συναισθήματος και οποιασδήποτε άλλης δραστηριότητας που παραπέμπει σε ανάμνηση και θύμηση του γεγονότος.
Ονειρα που σχετίζονται με το γεγονός ή παραισθήσεις.
Υπερευαισθησία σε γεγονότα και λόγια, που δεν εμφανίζονταν πριν από το οδυνηρό γεγονός. Χαρακτηριστικά της υπερευαίσθητης αντίδρασης του ατόμου είναι θυμός, εριστικότητα, κλάμα, υπερένταση και δυσκολία στον ύπνο, αδυναμία να ανεχτεί θορύβους και φασαρίες. Ολες οι αντιδράσεις του ατόμου συνοδεύονται πολλές φορές από αυξημένη αρτηριακή πίεση, αύξηση του καρδιακού παλμού αλλά και αδιαθεσία σε συνδυασμό με διάρροια ή ναυτία.
Μείωση του ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που υπήρξαν σημαντικές για το άτομο πριν από την εμπειρία του γεγονότος.
Αντικοινωνική συμπεριφορά αλλά και εμφάνιση ενοχικών συναισθημάτων.
Μελαγχολία σε ό,τι αφορά μελλοντικά σχέδια.
Στα παιδιά, η εκδήλωση του συνδρόμου σχετίζεται με την ηλικία, όπου και σε αυτή την ομάδα ατόμων παρατηρούνται διαταραχές στον ύπνο, τάσεις απομόνωσης, μελαγχολία αλλά και ψυχοσωματικές διαταραχές (πονοκέφαλος, πονόκοιλος κ.ά.)
Πιθανοί παράγοντες εμφάνισης του συνδρόμου
**Οικογενειακό ιστορικό αγχώδους διαταραχής.
**Εμπειρία σεξουαλικής παρενόχλησης ή επίθεσης.
**Προηγούμενη εμπειρία κατάθλιψης ή οποιασδήποτε άλλης συναισθηματικής διαταραχής.
**Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή βαρβιτουρικών ουσιών.
**Πρώιμος αποχωρισμός από τους γονείς ή μέλος διαλυμένης, μη ισορροπημένης οικογενειακής κατάστασης.
Αγνοώντας τα συμπτώματα μετατραυματικού στρες μπορεί να οδηγηθεί το άτομο σε καταθλιπτικά επεισόδια, προβλήματα διατροφής, χρήση αλκοόλ ή φαρμάκων αλλά και απομόνωση από τους δικούς του ανθρώπους ως και χωρισμό με τον / τη σύντροφο.
Τρόποι αντιμετώπισης - θεραπείες
Το άτομο που βιώνει μετατραυματικό στρες χρειάζεται να επισκεφθεί έναν ψυχολόγο ή ψυχίατρο, προκειμένου να μπορέσει να αντιμετωπίσει την καθημερινότητά του κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ξεπεράσει το ψυχικό τραύμα που έχει χαραχτεί στη μνήμη και την ψυχή του. Χαρακτηριστικές μέθοδοι αντιμετώπισης είναι:
Φαρμακευτική αγωγή που έχει δοθεί από ιατρό - ψυχίατρο και αφορά τη χρήση αγχολυτικών και αντίκαταθλιπτικών φαρμάκων
Γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία. Η συγκεκριμένη προσέγγιση εκπαιδεύει το άτομο να μάθει να διαχειρίζεται και να ελέγχει τις σκέψεις του ή και γεγονότα που θυμίζουν το τραυματικό γεγονός που κάποτε βίωσε. Προοδευτικά το άτομο εκτίθεται σε στρεσογόνες σκέψεις και καταστάσεις, ενώ παράλληλα μαθαίνει να χειρίζεται και τις αντιδράσεις του σώματός του στις στρεσογόνες συνθήκες. Η συνεχής έκθεση σε στρεσογόνες καταστάσεις και συνθήκες οδηγεί στη μείωση του φόβου και στην ικανότητα αντιμετώπισης κάθε αγχώδους σκέψης και πανικού. Η προσέγγιση αυτή βοηθάει το άτομο να είναι κύριος του εαυτού του, χωρίς να επιτρέπει οτιδήποτε να του προκαλεί άγχος.
Γνωσιακή ψυχοθεραπεία: Με τη βοήθεια του ψυχολόγου - ψυχοθεραπευτή, το άτομο ανακαλύπτει και αντιλαμβάνεται τις λάθος δομημένες σκέψεις, που οδηγούν στο ψυχολογικό άγχος. Με τη θεραπευτική τούτη προσέγγιση το άτομο καταφέρνει να ελέγχει και να αναπτύσσει νέους τρόπους αντιμετώπισης της σκέψης και των συναισθημάτων του.
Τεχνικές χαλάρωσης όπου το άτομο εκπαιδεύεται από τον ειδικό να αποφορτίζεται από το άγχος που βιώνει.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 05/02/2008
